ស្បៃ ក្នុងភាសាខ្មែរ សំដៅកំណាត់ផ្ទាំងក្រណាត់ លាត ឬលំអរដោយរចនាផ្កាភ្ញីច្រើនប្រភេទ និងមានទម្រង់ច្រើនបែបសណ្ឋាន វែងខ្លី តូចធំ ក្រាស់ស្តើង ភ្លោះ ។ល​។ ខ្មែរអាចប្រើផ្ទាំងស្បៃធំៗ សម្រាប់ ធ្វើវាំងនន អាចយកទៅរុំបិទបាំងកាយឬដណ្តប់កាយ ផ្ទាំងធំល្មមអាចចងជាក្បិន អាចចងប្រើជាចំណងខ្សែ អាចចងធ្វើជាថ្នក់ដាក់ឥវ៉ាន់ផ្សេងៗ ឬអាចយកទៅរចនាជាម៉ូតស្បៃពានាច្រើនបែបសណ្ឋាន។ ស្បៃពានា និងស្បៃដណ្តប់ក្នងប្រពៃណីខ្មែរ មានច្រើន ទម្រង់បែបបទ និងសម្បូរបែប ដែលបុព្វបុរសខ្មែរ បានបន្សល់លើចម្លាក់បដិមារ និងនៅលើប្រាង្គប្រសាទនានា។

ស្បៃសម័យអង្គរ មានច្រើនប្រភេទ ដូចមានភស្តុតាងលើលើប្រាងអង្គរ បាយ័ន បន្ទាយឆ្មា និងប្រាសាទដ៏ទៃទៀតដែលបុព្វបុរសខ្មែរបានចារឆ្លាក់លើប្រាសាទ ក៏ដូចលើបដិមារជាច្រើន។ នៅលើចម្លាក់ព្រះសដៈ ឬមហិស្វរៈត្រីមុរតិ បាត មួយដែលបន្សល់ពីសម័យមុនអង្គរ ឬអាចជា សម័យបាយ័ន្ត យើងអាចសង្គេតឃើញចម្លាក់ អ្នករបាំទេព កិន្នរី និងព្រះសដៈស្វរៈ ក្នុងទម្រង់ឥសីកម្ពុ គ្រងដោយមកុដ ដែលមានកំពូលស្រួចៗ និង ស្បៃវែងៗដល់ចុងជើង ក្នុងឥរយាបទ ជាអ្នករបាំទេព។ នៅលើ ផ្ទាំងចម្លាក់ វិស្ណុរបាត ដែលអាចកំណត់បានថា ជាមរតកអង្គរ យើងអាចសង្គេតឃើញ គំរូរូបកិន្នរ គំរូរចនាបទចម្លាក់ និងគំរូស្ថាបត្យកម្ម ជាច្រើនត្រូវបានឆ្លាក់ទុកជាភស្តុតាង ជាស្នាដៃដ៏មហស្ចារ្យរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ។ ស្បៃភ្លោះឬស្បៃធំ ដែលជាមរតក អាណាចក្រភ្នំ និងអាណាចក្រចន្ទ្រា ត្រូវបានបន្តប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយ ជាពិសេស ក្នុងរាជមហិន្ទ្រពុទ្ធរាជ ឬសម័យបាយ័ន្ត។ ក្រៅពីស្បៃភ្លោះ ខ្មែរបុរាណ បានប្រើប្រាស់ស្បៃជាច្រើនប្រភេទទៀត ក្នុងទម្រង់ និងបែបបទផ្សេងៗ ដូចដែលបានឃើញលើប្រាង្គអង្គរ ប្រាង្គប្រសាទសម័យបាយ័ន្ត និងប្រសាទបន្ទាយឆ្មាជាដើម។ លើប្រាង្គអង្គរ អប្សរា ទាំងឡាយរេរាំពត់ពេន ប្រលែងលេងជាមួយស្បៃវែងខ្លី ដ៏សោភា។ បច្ចុប្បន្ន  ស្បៃភ្លោះរបស់ខ្មែរត្រូវបានថៃយកទៅបំពាក់លើអ្នក របាំបុរាណថៃ ហើយថៃបានចាត់មរកខ្មែរមួយនេះ ឯកលក្ខណៈជាតិថៃដោយឥតអៀនខ្មាស់។

ដូច្នេះយើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា ស្បៃជាប្រពៃណីពិសិដ្ឋដ៍យូរលង់របស់ប្រជាជាតិខ្មែរ។ ស្បៃបែបខ្មែរជាឯកអត្តសញ្ញារបស់ជនជាតិខ្មែរ។ ការប្រើប្រាស់ស្បៃក្នុងប្រពៃណីខ្មែរ មានក្បួនខ្នាតច្រើន ទៅតាមប្រភេទនៃស្បៃ តាមវិធី និងតាមកាលៈទេសៈពិសេសនិមួយ ដូចជាស្បៃធំ ខ្មែរសម្រាប់តែគ្រងលើបដិមារ ឬសម្រាប់គ្រងលើតួរបាំពិសិដ្ឋដាច់ដោយលែក។ នៅសម័យដើម ស្បៃភ្លោះត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់សំគាល់ស្នំថ្នាក់ទាបក្នុងរាជវាំង។ ឯប្រភេទស្បៃឯកប្រណិត ឬស្បៃព្រះនាងវិញ ខ្មែរប្រើប្រាស់តែក្នុងវិធីពិសេស ដូចជាវិធិផ្លូវការពិសេសណាមួយសម្រាប់ម្ចាស់ក្សត្រីខ្មែរ ឬសម្រាប់វិធីអាពាហ៌ពិពាហ៌ពិសិដ្ឋរបស់ខ្មែរ ដែលកូនក្រមុំ ត្រូវបានក្លាយជាម្ចាស់ក្សត្រីនៃពូជពង្សខ្មែរ ដូច្នេះនាងត្រូវបានគ្រងដោយស្បៃប្រណិតជាច្រើនប្រភេទ ដើម្បីរំលឹកដល់ព្រះនាងសោមា មិតា ទេពក្សត្រីនៃពូជពង្សខ្មែរ។ ស្បៃឯកប្រណិត ក៏ត្រូវបានយកទៅគ្រងលើអ្នករបាំទេព លើតួឯកក្នុងកុន ល្ខោន បែបបុរាណ ទៅតាមឋាននុក្រមសង្គម និងបែបផែនផ្សេងៗ។ ក្រៅពីនេះ ខ្មែរបុរាណប្រើស្បៃសមញ្ញជាច្រើនប្រភេទក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ដែលត្រូវបានរចនា តាមឋានានុក្រមសង្គម និងធនធាន។ ខ្មែរប្រើស្បៃជាលក្ខណៈពានា ពាក់ឈៀង រុំខ្វែងចងនៅកញ្ចឹងក ចងពង់ទម្លាក់កន្ទុយ ចងពង់វែង ចងពង់សមញ្ញ ចងពង់បត់ឆ្វេង ចងពងបត់ស្តាំ ចងពង់ទៅក្រោយ ព័ទ្ធខ្វែងទម្លាក់ទៅក្រោយ ស្បៃនាង ស្បៃបត់នាង ស្បៃបត់នាងតូច ស្បៃនាងបត់ធំ ស្បៃជីបស្មា ស្បៃបត់ពានា ស្បៃនាងបត់ធំលើស្មាឆ្វេងឬស្តាំ ស្បៃដណ្តប់ ស្បៃនាងដណ្តប់ ស្បៃបង់ក ស្បៃពាក់ ស្បៃបត់ពីរជាន់ ស្បៃឈងឆ្វេង ស្បៃឈាងស្តាំ។ល។

Most of below photos are took by French photographs between 1862-1937. It shows up the Khmer's traditional clothes of middle class of late Udong to early French protectorate. but the Kben and some Sbai style are the heritage of Angkor and pre-Angkor period. This kind of clothes is the mid-noble clothes, generally used by middle class hosts in royal palace or by middle class people for special occasion as host guests or for religious and traditional ceremony.

After Western culture permeated in Cambodian society through French colonization and closed relations with other countries, the modern Cambodians merely abandoned this wonderful ancient tradition and embraced the Western style life. Although some of Khmer's traditional clothes from the ancient time were still popular among Khmer but only for special occasion like marriage and traditional or religious ceremony ect.

By the time of the successive bloody wars after the French departure from Indochina, many Khmer costumes and traditions were forgotten, forbidden and smashed up for various reasons, political, ethnic and genocidaire. Example, the Khmer rouge murderers which is the creation of ICP of ho chi minh and the international communism, had adopted the black clothes of tai yuon and the tired shoes of Vietcong ho chiminh while forbidden all Khmer’s clothes and tradition. The second Vietcon clone, the CPP, is not different from the first group of kr regard to Khmer's culture. While Cambodians were falling to the bottom, the tai seized the opportunity, by intensified the traffic of Khmer’s artefacts. Tai run worldwide business and sex industry with Khmer’s culture, selling as theirs. Now, with the assist of UNESCO and band, they are bashing and hiked the memory of people who left these beautiful culture for humanity..